Ο Εμ. Ροΐδης ως πνευματική προσωπικότητα

  Ε. Ροΐδης : Ένας στυλίστας συγγραφέας χωρίς συνεχιστές

Ο Ροΐδης έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα, πολιτικά κείμενα, πολλές και σημαντικές μεταφράσεις, δοκίμια και χρονογραφήματα. Όλα αυτά στοχεύουν στην πνευματικά καλλιέργεια του Έλληνα αναγνώστη και πιστοποιούν τη βαθιά γνώση της Ευρωπαϊκής παιδείας και της Ελληνικής γραμματείας. Έτσι με τη πολύπλευρη συγγραφική του δημιουργία αναγνωρίζεται ως μια από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές του 19^ου αιώνα. Ωστόσο, το έργο του δεν αναγνωρίστηκε απ’ τους ανθρώπους τις γενιάς του. Μάλιστα οι πνευματικοί άνθρωποι του καιρού του ενοχλήθηκαν από τη στάση που κράτησε απέναντι στον ρομαντισμό. Ο συγγραφέας ισχυρίστηκε πως η ‘‘Νεοελληνική ποίηση δεν υπάρχει¨, απορρίπτοντας έτσι τις υπερβολές και τη σοβαροφάνεια του ρομαντισμού. Ο ίδιος επιδιώκει να ξυπνήσει τον πνευματικό κόσμο στην Ελλάδα με όπλο το ύφος του. Ο Ροΐδης χρησιμοποιεί το ύφος ως ξίφος για να ορίσει τη διαφορά του από τους συγχρόνους του, να επικρίνει τον επαρχιωτισμό τους και τη φοβία μπροστά  σε ξενικές επιδράσεις. Στο θέμα της γλώσσας  θεωρεί τη διγλωσσία ως εθνική συμφορά και πιστεύει πως η καθαρεύουσα έπρεπε σταδιακά να απλοποιηθεί. Ο κριτικός κα  σατιρικός λόγος  του, το ενδιαφέρον για το δημόσιο βίο, την πολιτική και τα ποικίλα μεταφραστικά ενδιαφέροντα συνθέτουν μαζί με την πρωτότυπη λογοτεχνική δημιουργία την ενιαία ταυτότητα αυτού του κορυφαίου πεζογράφου μας που παρ’ όλα αυτά το προσωπικό του ύφος δεν βρήκε συνεχιστές.